Labanan sa Balangiga: mga bayani kilalanin

SI MAJOR Eugenio Salazar Daza ang nagplano at namuno sa pagsalakay sa U.S. Army detachment sa Ba­langiga, Samar, nu’ng Set. 28, 1901. Batuta at gulok lang ang bitbit ng 700 boluntaryo. Sa sinumpaang salaysay nu’ng 1935 kinilala at dinakila ni Daza ang mga kasamahan:

• “Ala-una ng umaga ... pinalibutan ang bayan mula sa mga takdang pook. Sa ilalim ko at ni presidente muni­cipal Pedro Abayan ang unang lupon. Ang ikalawa ay kina delegado ng buwis Benito Canillas at Teniente Artemio Belaez. Ang ikatlo kina teniente del barrio Petre Abit at Bartolome Ayjon. Ikaapat kina Capitan Lopez Angorin at Teniente Pelagio Acosta. Ikalima kina Pedro Avila at Andres Hilaria, kapwa opisyal ng cazadores. Alas-sais pinasok ang simbahan ng ikaanim, sa ilalim nina dating Ca­pitan Municipal Custodio Salazar at Pablo Gacho, pinuno ng Barrio Laua-an... Sa kumbento ang ikapito, mga pulis sa ilalim ni hepe Valeriano Abanador. Hinati sila sa tatlo, una kina Capitan Santos Davanadero at Gonzalo Abejero, ikalawa kay Corporal Mariano Valdenor, at ikatlo kay Sergeant Pablo Abejero sasakop sa munisipyo.

• “Dalawampu’t walo sa amin ang nasawi: Benito Canillas, Geronimo Albarina, Pablo Abajero, Elegino Al­barina, Augusto Hilarion, Guno Canonigo, Agustin As­cidillo, Mariano Bajo, Rosauro Cabillos, Ceferino Basdante, Basilio Abing, Esteban Aguirre, Hilario Garcia, Felipe Cebero, Laureano Gandia, Lucio Elacion, Ignacio Faduypa, Brijido Ave, Catalino Espina, Salvador Elecho, Ponciano Delanter, Felino Balasbas, Felipe Andres, Patrico Gacos, Raymundo Bajo, Costodio Elacion, Isidro Bajo, Velarde Catalogo. Mga sugatan: Santos Davanadero, Remedios Canilla, Juan Bajar, Gonzales Eder, Graciano Balcos, Martin Anistoso, Isidro Dado, Ruperto Duran, Paulo de Ocampo, Roman Sabido, Domingo Enario, Venancio Balasbas, Vicente Garilla, Valentin Castro, Daniel Avincula, Braullo de Claro, Mateo Abellar, Alvaro dela Dia, Toribio Avejero, Isidro Dalino, Valeriano Eluspa, Jose Edejar.”