Anti-dynasty

Atong mapaabot nga lalisan unya pag-ayo inigsugod na pagtuki sa Federalismo kining mahitungod sa anti-dynasty. Gani karon, ang mga sakop sa Constitutional Committee wala man magkasabot kon idili na ba gayud kini sa bag-ong Federal Constitution.     

Akong tan-aw, kon idayon ang Con-Ass, diin sila ra nga atong mga magbabalaod karon ang mag-Cha-Cha, lagmit dili mawagtang ang family political dynasty, kon dili, ipadayon nila nga sila ra ug ang ilang mga sakop sa pamilya ang makadumala sa atong panggobiyerno, both sa local ug national nga pangagamhanan.

Samtang supak ang katawhan niini, apan kanus-a man nga naminaw sila kanato? Busa, dako ang akong kahingawa nga dili gayud masanta ang mga politikanhong dinastiya sa atong gobiyerno.

Unya, ang laing lalisan inigtuki na sa paghimo’g kausaban sa 1987 Constitution mao ang pagpangita’g daghang kuwarta kay giingon nga dul-an sa P80 bilyones ang gikinahanglan pagpadagan unya sa Federal system sa atong gobiyerno. Unsa man, dugang buhis, both sa national ug local government units?

Inigsaka unya sa dugang buhisanan, idungan ba ang pagpausbaw usab sa atong mga sweldo? Dili ba seguroon lang unya ang isweldo sa dugang mga opisyal sa gobiyerno?

Ug sa dili pa kining tanan, maglalis pa sila kon mag-joint session ba ang Lower House ug ang Senado, ug kon panahon sa pagbotar, mag-separate voting ba sila. Kon matuman ang gusto sa House of Representatives nga dili mag-iyahay pagbotar, ang botos sa 23 ka senador lamyon lang sa boto sa kapin 250 ka kongresista.

Mao ni ang ilang giingon nga ma-irrelevant na niini ang Senado, before sila mawagtang ubos unya sa gisugyot nga unicameral, inay bicameral nga Kongreso.

Apan pagkakaron, naa pa na sila. Dili nato ma-ignore, ug lagmit kon dili mag-joint session, ang Senado maghimo og kaugalingon nilang version sa Federal Constitution, ug i-reconcile na lang unya sa version sa House, ug kini dili madali.

Mao kini ang sugyot nga dili dalidalion ang pag-umol sa bag-ong Konstitusyon, pag-umol sa bag-ong sistema sa panggobiyerno.

Gani, adunay sugyot nga pagkakaron, dili kinahanglan nga i-dismantle ang 1987 Constitution paghatag og agianan sa federal system, kon dili, i-amend lang ang Local Government Code, unya hatagan og dugang gahum ang LGUs.

Menosan usab ang control sa Imperial Manila, i-adjust ang revenue allotment, pananglit 60%-40% pabor sa LGUs. Dili kinahanglan nga magmugna og dugang bureaucracy ug dugang sweldoanan.

So, imbes Cha-cha, Local Government Code change. Dili pa mabuak-buak ang nasud into several independent states.