Padayong pagsipsip sa China

Unsay gibawos sa China sa espesyal nga pakighigalaay nga gitanyag ni Presidente Rodrigo Duterte ngadto ni China President Xi Jinping? Gibanggaan sa barko sa China ang bangka nga pangisdaan nga Gem Ver 1 ug gibiyaan ang 22 ka mangingisda ug tripulante sa West Philippine Sea (WPS) niadtong Hunyo 2019.

Naabtan ang administrasyong Duterte og tulo ka tuig una nakumbinser ang China sa pagbayad og ?6 milyones bugti sa naguba nga bangka, nawagtang nga panginabuhi ug hulga sa kamatayon sa wa pa maluwas ang mga biktima sa barko nga pangisdaan sa Vietnam.

* * *

Unsay gibawos sa China sa pasalig ni President-elect Ferdinand Marcos Jr. nga palambuon pa sa iyang administrasyon ang talagsaong pakigsuod sa China? Gipalibotan sa China og kapin gatos ka barko ang Ayungin Shoal nga kabahin sa nasudnong teritoryo sa Pilipinas.

Wa maikog ang China sa presensiya sa mga sakop sa Philippine Navy nga nagbantay sa Ayungin sakay sa BRP Sierra Madre. Nga gituyo pagsangad niadtong 1999 aron pagsegurong way langyaw nga mga barko nga makapaduol. Pero, nakatag-an ka, way nahimo ang atong kasundalohan pagbadlong sa mas dakong puwersa sa China.

* * *

Napakyas ang sipsip ni Duterte kang Xi sa pagkumbinser sa China sa pagtahod sa atong Exclusive Economic Zone nga naglakip sa tibuok WPS. Unsa may garantiya nga ang ulug-ulog ni Marcos Jr. makabadlong sa pagbugalbugal sa China sa atong nasudnong sobereniya?

Silang Duterte ug Marcos pulos nisaway ni anhing presidente Noynoy Aquino sa pagkiha sa China sa Permanent Court of Arbitration. Pero silang duha nisakay sa kadaogan ni Aquino ug sa Pilipinas sa kalibotanong korte.

* * *

Dayong tapos sa iyang termino, nisaad si Presidente Duterte sa pagduaw sa WPS. Wa na hatagi og samang importansiya sa nahaunang pasalig, nga gibakwi niya nga komedya ra diay, pagsakay og jet ski padung sa Spratlys. Sa iyang bahin, nisaad si Marcos Jr. pagpadayon sa gihimo ni Duterte sa WPS (apil na tingaling kapakyas pagpanalipod ini).

Pero bisan unsa pay isulti nilang Duterte ug Marcos abibahan sa ilang mga dumadapig. Bisan kapila pa balibaliha ang istorya, bisan kapila pa nila budhii ang atong nasudnong interes, sila gihapon ang bida para sa mga nituo nila.