Gikublan nang burukrasya

Wa maleksiyon ang nasudnong gobyerno sa dakong sayop sa pagpalabi sa burukrasya kay sa dinalian nga pagtabang sa mga biktima sa bagyong Yolanda sa amihanang Sugbo ug silangang Kabisay-an niadtong 2013. Mao nga ang kalisod sa pagkuha sa hinabang nahiagoman gihapon sa mga biktima sa gubat sa Marawi niadtong 2017.

Ang lusot sa pamunoan ni kanhi presidente Noynoy Aquino sa kalangay paghatag sa hinabang mao ang kalapad sa kadaot ug kadaghan sa mga biktima ug ang ka wa nilay kasinatian sa pag-atubang sa katalagman nga maoy labing bangis sa kasaysayan. Di na magamit ang samang lusot sa bag-ong pamunoan.

* * *

Gipanghinaot nga ang kasaypanan sa niaging pamunoan makurhian na nilang Presidente Rodrigo Duterte ug sa iyang mga sinaligan. Aron nga sa kataposan matabangan na ang mga biktima sa bagyong Yolanda, bahala og nauwahi na, ug di na mapahamtangan sa samang kahasol ang mga biktima sa umaabot nga katalagman, sama sa gubat sa Marawi.

Apan bisan sa tanang pasalig sa presidente sa mga biktima ug pasidaan sa iyang mga sinaligan nga pamatyon sila kon di gihapon mahatag ang mga hinabang, ang labing uwahing taho sa Commission on Audit (COA) nagmatuod nga nagpadayon ang wa kinahanglana nga paglangay-langay.

* * *

Nasubay sa COA nga managsama ang mga hinungdan sa kalangay sa mga hinabang sa Marawi ug Yolanda. Bisan nipasalig nang National Disaster Risk Reduction Management Council sa paghimo sa gikinahanglang kausaban, nagpaugat ang Office of Civil Defense sa pagpahamtang sa mosunod nga mga panginahanglan sa di pa makakuha ang mga biktima og bisan unsang hinabang:

• Police report sa pagkamatay o pagkasamad sa biktima tungod sa bagyo ug gubat ug di sa laing hinungdan (dakong problema kay ang kapolisan naigo sab sa Yolanda o gidagit sa mga terorista sa Marawi);

• Death certificate (dugayng makuha kay ang hingtungdang mga buhatan naigo sa bagyo o gubat);

• Certification sa barangay kapitan (lisod pangitaon ang kapitan sa kalinaw, unsa na kaha sa bagyo o gubat);

• Dokumento nga magmatuod sa relasyon sa biktima (tan-awang kakulian sa ibabaw); ug

• Pagtugot sa pangu sa local disaster council nga mahatag nang hinabang (mas sayon untang kuhaon apan mag-agad sa pagpakita sa imposibleng mga panginahanglan sa ibabaw).