Di ta magpa-awot sa China

Silang kanhi Ombudsman Conchita Carpio-Morales ug kanhi Foreign Affairs Secretary Albert del Rosario ang nimatuod nga di inutil ang katawhang Pilipinhon sa lapad nga pagpanghasi sa China sa West Philippine Sea. Bisan diay sa pagtalaw ni Presidente Rodrigo Duterte sa pagduso sa kadaogan sa Pilipinas batok sa China atubangan sa Permanent Court of Arbitration (PCA), dunay laing alternatibo sa pagpanalipod sa atong nasudnong teritoryo.

Apan kon giisnab lang sa China ang unanimous decision sa PCA sa pagsalikway sa ilang pangangkon sa tibuok Spratlys, unsa may mahimo sa International Criminal Court (ICC)?

* * *

Di sakop sa ICC ang China. Apan nipaluyo ang China sa pagtukod sa kalibotanong hukmanan. Nitabang sab paghipos og mga ebidensiya sa pipila ka kaso nga gisusi sa ICC. Kadudahan hinuon modason bang China pag-imbestigar sa ICC sa gipasangil nga crimes against humanity batok nila.

May laing dag-anan ang kaso nilang Morales ug del Rosario: Mapugos ang China sa pag-atubang sa kaso kon sagupon sa United Nations Security Council. Apan wa sab ni mahimo kon di mouyon ang lima ka permanent members. Nga, nakatag-an ka, naglakip sa China.

* * *

May laing duha ka permanent members sa UN Security Council nga di sakop sa ICC: Ang Estados Unidos nga nipirma unta sa Rome Statute atol sa pamunoan ni kanhi presidente Bill Clinton apan nisibog sa pagbanos ni kanhi Presidente George W. Bush; ug ang Russia kansang pasiunang pag-uyon gibakwi ni Presidente Vladimir Putin.

Pulos nabalaka silang Bush ug Putin nga maapiki sa ICC sa mga gubat nga ilang gipasiugdahan: Sa Iraq ug Afghanistan sa bahin ni Bush; ug sa Ukraine ug Syria sa bahin ni Putin.

* * *

Duhay sukaranan sa China sa wa pagpasakop sa ICC: Nabalakang gamiton sa pamolitika kay si bisan kinsang prosecutor makasugod og imbestigasyon; ug supak sab nga ang ICC dunay gahom sa paghukom may hurisdiksiyon ba sa mga kaso nga gipasaka.

Mahimong sama sa ubang mga kontrobersiya nga gisang-at sa ICC way mahitabo sa kasong gipasaka nilang Morales ug Del Rosario batok sa China. Apan igo na ang kaisog ug determinasyon nga ilang gipakita pagdasig sa mga Pilipinhon sa di pagpangiyugpos ug pagpasidaan sa China nga di ta moduko ug magpa-awot.