HIV, kinsay sad-an?

Nag-atubang ang Pilipinas og usa ka hilom pero delikado nga epidemiya.

Samtang gihatagan og dakong pagtagad ang kaso sa monkeypox (MPOX), mas grabe ang hulga sa HIV nga kusog kaayo ang pagsaka.

Matud pa sa Department of Health (DOH), kadaghanan sa mga bag-ong kaso naa sa mga batan-on nga edad 15 anyos hangtod 24 — mga batan-ong nagdamgo pa unta alang sa ilang maayong kaugmaon, apan dili na takos kay nag-antos na niining seryosong sakit nga daw lisod nang ayohon.

Sumala sa datos sa DOH, seksuwal kontak sa mga lalaki nga nakighilawas sa parehas nga lalaki gihapon ang pinakakomong hinungdan sa pagkatap sa sakit sukad pa niadtong 2007.

 Apil pod sa datos ang mga lalaki, kinsa nakighilawas sa lalaki ug babaye. Usab, ang pagka-womanizer!

Kaniadto, sobra ka konserbatibo atong nasud kon maoy hisgotan ang seksuwalidad, labi na kay ang Pilipinas mayoridad nga lumolupyo mga Romano Katoliko man.

Apan karon mas abli na atong kagamhanan sa unsay gipraktis sa ubang kanasoran, kinsa hagbay rang walay Ginoo.

Tungod sa gahom sa social media, dali ra kaayong mapuntariyahan ang ‘dating apps’ ug ‘adult websites’ bisan sa mga menor de edad.

Ang kakulang sa hustong edukasiyon-pagpakabana-pagdisiplina maoy dakong rason nga nahiagom kita niiining maong katalagmang makalilisang.

Mas grabe pa kini kay sa MPOX. Tungod kay ang pagkighilawas tagotago ug hilom kaayo kini nga mokatap, daghan ang dili magpatsek-ap sa mga doktor tungod sa kahadlok-kataha ug labihang kaulaw.

Dili ni panawagan lamang aron mobalik ta sa atong pagkakonserbatibo. Kon dili, panawagan usab kini para sa responsabling pagka-abli sa atong tinakpang kaisipan, diin ang epektibong edukasiyon nga moalkontra ning dakong suliran nga nakuha gikan sa sungayang internet, lig-ong mapondar aron maoy magmadaogon.

Dili ta angay magsalig lang sa eskuylahan o gobiyerno.

Mga ginikanan kinahanglan makig-istorya sa ilang mga anak sa hustong paagi aron malikayan ang paturagas pagsulod sa bisan unsang matang sa platapormang giladlad sa internet.

Diin, nagpasad lang ang mga sexual videos, naked and nude shows ug uban pa nga dili pa unta angay makita sa linghod pa nilang salabotan.

Maghulat pa ba kita nga ato mismong anak mao nay mabiktima niining gikahadlokang HIV? Simbako, mao g'yuy mahitabo, kinsay sad-an?