Nalibutan og kadagatan ang Pilipinas nga gilangkuban og 7,640 ka mga isla, ang dos mil niini mao ray gipuy-an og mga tawo. Apan kining gipuy-an, anhi sab makita ang kadaghanan sa mga nanginabuhi sa dagat pinaagi sa pangisda.
Ang kabaybayonan sa nasud dunay sukod nga kapin 18 mil kilometros nga dunay gilapdong 266 mil kwadrado kilometro.
Sa kapin 1,500 munisipyo nga nahimutang aning maong mga baybayon ang 70 porsiyento niini gipuy-an og milyon-milyon ka Pilipino, kadaghanan nanginabuhi pinaagi sa pangisda.
Apan nganong kining ubang mga baybayon dili naman ma-access o dili naman malutsan sa mga tawo nga gustong moadto sa dagat? Nganong duna namay mga tag-as nga paril nga nagbabag sa mga tawo nga makaadto sa dagat?
Nasayran nga kining maong mga paril gipanagiya og mga pribadong tawo, ang ilang gikural mao ang ilang yuta nga duol sa dagat. Apan sa paghimo niini, epektibo nilang gibabagan ang agianan sa mga tawo padung sa dagat.
Tungod sab aning mga kural, mura og sila na maoy tagiya sab sa dagat atubangan sa ilang luna, apil na niini ang mismong baybayon kay dili na nila pakaligoan sa mga tawo o bisan padunggoan sa mga mananagat.
Kinsa may naghatag kanila niini og katungod nga angkunon ang unta gikonsiderar sa balaod nga public domain?
Daghan kaayong balaod nga nagprotektar sa katungod sa mga Pilipino, adunahan man o kabus nga makagamit sa kadagatan ubos sa regulasyon sa lokal nga kagamhanan, walay apil ang personal nga paggamit sa pipila lang ka indibidwal.
Ang uban nanglapas gyud ang kural sa ilang luna kay gipaabot gyud tabok sa baybayon padung sa tubig sa dagat hinungdan nga naalihan gyud ang baybayon.
Kaning mga naghimo niini mga sapian ug dunay koneksyon sa mga tag-as nga opisyal sa lokalidad ug gigamit ang mismong mga balaod sa pagprotihir sa kalikupan pabor sa ilang interes.
Ang uban magpakaaron-ingnong manluluwas sa kinaiyahan apan ang tinud-anay nga katuyoan mao ang pag-exploit niini pinaagi sa pagtukod og private resorts nga ilang papultahan.
Gidili kini sa balaod, apan ang mga lokal nga opisyal wala mobadlong kay mahadlok ug walay political will, ang uban nagpatonto ra gyud sa mga adunahan.