Cha-cha na pud

Kon ma-realized ang mga tinguha sa atong mga leader, mag-Cha-cha na gayud kita. Hinuon, sa pagkakaron, wala matino, o wa pay klaro kon ipaagi ba sa Constitutional Convention (Con-con) o sa Constitutional Assembly (Con-ass).

Hinuon, dihay mga sugyot nga magpili kita’g mga delegado alang sa Constitutional Convention dungan sa Barangay ug SK elections, aron gamay ra ang gasto, meaning kon mao kini ang mahitabo, Con-con gayud, dili Con-ass.

Alang nako, sama sa uban nakong mga higala, i-Con-con gayud, kay dili sila didto sa Kongreso, ang mga Senador ug mga Repesentante ang mopanday sa amended Constitution.  

Dugay-dugay na man kitang naghisgot og Charter change. Kon wa ko masayop, panahon pa nila ni Cory ug Ramos, hangtud na sa nagsunod nga mga administrasyon. Gani, sa administrasyon ni Duterte, ilisdan gayud ang karon nga sistima sa panggobiyerno ngadto sa Federal system. 

Wala kini mahitabo tungod kay naapsan kita sa mga dagkung panghitabo. Ug karon, nabanhaw na usab ang maong mga tinguha paghimo’g kausaban o pag-totally overhaul gayud sa 1987 Constitution.

Whatever, maayo tingali nga maghinay-hinay na kita pagpili o pag-scout kinsay atong i-endorse nga mag-kandidato pagka-delegate to the Constitutional  Convention, kon mag-Con-con man. Ug please, ayaw kini sal-uti sa  politika. Dili kini sama sa inyong pagpili sa mga party-list representatives. Isipa nga ang atong pagpili unya sa mga kandidato pagka-delegado sa Constitutional Convention, usa ka balaang katungod.

Apan, on the other hand, duha kanhi Supreme Court justices ug sakop sa 1986 Constitutional Commission (Con-com), kahinumdom mo ini? Sila si retired justices Vicente Mendoza ug Adolf Azcuna, uyon sa Cha-cha, apan ang mohimo niini, mao ang bicameral Congress, sa ato pa, both ang Senate ug ang House of Representatives. Sa ato pa, dili diay ipaagi sa convention.

Ato kining kutloon: “Is it necessary to amend the Constitution? Yes, because its Amendment Clause does not state whether in acting as constituent assembly or in calling a constitutional convention, the two houses of Congress must sit jointly or separately,” nagkanayon si Mendoza.

Si Mendoza, a highly respected constitutional law expert, sumala sa napatik sa Philippine Star, misugid sa House committee on constitutional amendments pinangulohan ni Cagayan de Oro City Rep. Rufus Rodriguez, nga dili klaro, dili specific ang provision sa Konstitusyon unsa nga paagi paghimog kausaban sa Konstitusyon. “Very sparse,” matud niya.

Dugang ni Mendoza: “It is the means through which the people can make peaceful changes in their fundamental law. It is a safety valve to prevent violent expressions of popular will or revolution. Hence, it must be clear to enable the people to make changes in the Constitution.”

Akong tan-aw, maayo gayud nga hatagan og higayon ang katawhan, nga maka-participate sa exercise paghimo’g kausaban sa atong Batakang Balaud, pinaagi unya sa mga delegado nga atong pilion. Of course, we also elected the members of Congress.

Apan, ania ato kining kutluon, sumala sa atong giingon sa unahan, nga dili kini sal-utan sa politika: “People’s participation is paramount, according to the two legal luminaries, if only to avoid abuse on the part of the country’s politicians like senators and congressmen and take advantage by extending their terms beyond the restricted period.”