Pakigdulog sa kaaway

Sa pag-atake sa Russia sa Ukraine, gikasâ na usab sa Europe ug Japan ang mga sanctions nga ipahamtang sa Moscow nga nagpunting sa sektor sa panalapi, enerhiya, exports ug transportasyon. Ginaingon nga ang ekonomikanhong sanction sulagma ra’ng makakab-ot sa gitinguha nga tumong, hinunoa, mosangpot lang kini sa kasakit ug kalisod ngadto sa mga kabus, mga mahuyang ug mga kabataan. Inay sanctions, awhagon na lang ang taga-Ukaraine nga makigminyo sa taga-Russia kay ginaingon man bitaw nga “Kaminyoon lang ang matang sa gubat diin gitugot ang pakigdulog sa imong kaaway”.  Fishkots!

Hinungdan sa kahuyang

Gipanglantawan nga ang gubat tali sa Ukraine ug Russia adunay dako’ng epekto dili lamang sa presyo sa lana, kon dili lakip na sa mga agriculture commodities nga hayan mosangpot usab sa huyang nga pamatigayon sa Pilipinas.  Bisan wala pa ang gubat, daan na’ng huyang ang atong pamatigayon.  Tulo ka rason ang gitumbok sa akong amigo: 1.  Kuyanap nga kurapsyon sa nasud; 2. Magpunay lang kita’g Tik-tok; ug 3. Sa panahon sa ting-ulan, inay mananom ug magtikad sa umahan, magpunay hinoon og dulog sa asawa ang atong mag-uuma.  Fezteleern!

Gi-uli huma’g gamit

Giawhag sa ADB ang Pillipinas pag-establisar og mga polisiya alang sa usa ka “circular economy” tungod sa gi-atubang niini nga waste crisis nga mahimong mo-grabe pa sa umaabot. Ang “circular economy” usa ka sistema sa industriya nga gihimug-atan ang pagpahiuli pinaagi sa paggamit sa tulo ka “R”: ang “reduce”, “re-use” ug “re-cycle”.  Makapahinumdom sa estorya sa katabang nga sa dihang gipangutana ngano’ng dali ra’ng nahurot ang ilang toothpick, dali kaayong nangatarungan nga, “Ayaw jud ko pasanginli Maam, kay i-uli baya gyud nako ang toothpick human nako’g gamit”.  Pagkatoytoy!

Comprador de mala fue

Nakaangkat na’g kapin 100,000 metriko’ng tonelada’ng isda ang Pilipinas sa niagi’ng mga buwan tungod sa giingon nagkamenos nga kuhâ sa mga lokal nga mananagat.  Apan miangkon ang BFAR ug DA nga posible nga ang mga isda nga atong gikompra nakuha ra usab sa kadagatan sa Pilipinas.  Gipasidan-an na sa mga magbabalaod sa maong posibilidad ang BFAR ug DA apan gidayon gihapon sa naulahi ang pagpamalit og isda sa China.  Ni’ng pag-angkon sa BFAR ug DA nga posible’n mipalit kita’g mga isda nga gikawat sa atong kadagatan, dili ba maingon nato nga ang BFAR ug DA, comprador de mala fue?  Fezteleern!

Dili motuo’ng nailad

Segun sa SWS survey, 69% sa mga Pinoy nagkonsiderar nga seryosong isyu ang pagkuyanap sa fake news diha sa internet.  Tinuod nga ang internet, ilabi na ang Facebook, maayo’ng tinubdan bisan sa bakak nga impormasyon nga mahimo’ng tinuod gumikan sa balik-balik nga pagsibya.   Samtang adunay magpailad, adunay mangingilad.  Sa atong komunidad, ang uban’g tawo molakaw sugat sa hangin; ang uban, mangihi sugat sa hangin.  Matud pa sa pagya, “mas sayon pa ang pag-ilad sa tawo kay sa pagpasidaan ug pagkumbinsir kaniya nga nailad na siya”.  Madahaan!