Ang pandemic ug ang mga senior citizens

Sa ato nang nasayran ug nasinati, usa sa mga sector nga naapektohan pag-ayo, mao ang mga senior citizens isip mga vulnerable o daling mataptan sa sakit kaylagi minus na ang immune system.

Sa atong nasiplatan sa Intertnet, giingon dinhi, atong kutluon: “The COVID-19 pandemic has caused untold fear and suffering for older adults across the world.” So, sa tibuok kalibutan kining kabalaka ug kahingawa, dala na ang kahadlok nga gibati sa mga senior citizens.

Ang World Health Organization (WHO) mibutyag nga mas grabe ang kahimtang sa mga senior citizens nga nagpuyo sa mga aged care homes o mga homes for the aged, ug sulod sa usa ka “enclosed environment” uban sa laing mga senior citizens. Kini, matud pa: higher risk ang ilang infection.

Arang-arang kita dinhi sa atong nasud, kasagaran kanato, nia man ta sa gawas, generally kauban sa ubang sakop sa panimalay.

Sa ato pa, wala kita masulod sa giingon nga “closed environment. Dinhi sa ato, ambut pila ray maka-afford pagpuyo sa mga homes for the aged.

Ug bisan kadtong maka-afford, dili usab sila buot nga mahilayo ug mahibulag gikan kanila ang ilang mga senior citizens.  Kahibawo man ta nga dinhi sa ato, ang atong banay naglangkob pa man sa mga ginikanan, sa mga anak, mga apo, usahay lakip pa ang mga in-laws.

Mao ni ang ilang giingon nga extended family relations, wala kini sa America ug ubang kanasuran. Didto sa ila, ang mga tigulang , morag hinginlan na ug i-assign na ngadto sa mga aged care homes.

Tuod man, nindot kaayo ang ilang pagkabutang didto. Hayahay kaayo. Ug lagmit dili sila bation og kamingaw sa ilang kapamilya, kay in the first place dili man suod ang ilang mga pamilya didto, dili sama ka close-knit sa atong mga banay dinhi.

* * *

Komusta man ang 13th month pay? Duna koy medyo daan na nga clippings,sa miagi pang August karong tuiga, napatik sa Philippine Star,  nga nagkanayon: “Most businesses can’t advance 13th month pay – ECOP.”  Unsa man ning ECOP?

Employers Confederation of the Philippines. Sa ato pa, kaugpongan sa mga tag-iya sa patigayon dinhi sa atong nasud.

Matud ni Sergio Ortiz-Luis Jr., president sa ECOP:  “It would be difficult for most businesses, particularly micro enterprises, to advance the 13th month pay of employees amid challenges due to the coronavirus pandemic. They are struggling. Last year, many of them found it difficult to provide the 13th month pay.”

Midugang pagpamahayag si Ortiz-Luis nga bisan pa mga pahulam nga gitanyag ngadto kanila, hadlok sila nga mo-avail niini, kay tingali unya hinuon makadugang kini sa ilang problema (kay tingali unya maglisud sila pagbayad – ams).

Sa niaging tuig, naka-advance sila pagbayad sa 13th month pay aron kaluagluagan ang suliran sa mga empleyado gumikan sa COVID-19, matud pa: “to help tide workers over the pandemic.”

Wa na ko kahibawo unsay latest niini. Ang atong mahimo mao ra gyud ang paghuwat uban sa panghinaut nga mo-arang-arang na ang kahimtang sa patigayon aron maka-afford na sila pag-advance pagbayad sa 13th month pay.

* * *

Sa among panahon, inig-file nimo sa COC, kandidato ka na.  Apan karon, ang tinuod diay nga filing sa COC mao ang November 15, katapusang adlaw sa pag-withdraw ug pag-substitute. Onli in da Pilipins?