EDITORYAL - First wave, second wave

Angay ipasalamat nga pabiling gibutang sa mas hugot nga quarantine kining mga dapit nga aduna pa gihapoy daghang mga bag-ong kaso sa coronavirus .

Nagkalisudlisod gyud tinuod karon ang katawhan dala aning gipatumang community quarantines tungod aning novel coronavirus  (COVID-19) nga padayong nanakod sa katawhan.

Dinhi sa Sugbo, nagpadayon ang enhanced community quarantine sa tulod ka dagkong siyudad, ang Cebu City , Mandaue City ug Lapu-Lapu City.

Apan nabantayan sab nga dunay mga kaso sa COVID-19 nga nagsige og patagad sab sa uban pang mga kalungsoran sa probinsya nga karon gipaubos nalang ngadto sa enhanced community quarantine, sama sa Talisay City, Minglanilla ug Consolacion.

Sa pagpaluag sa mga protokol sa kwarantina, dili gyud kalikayan nga makasagol sa pundok ang mga tawong wa masayod nga nataptan na aning maong virus, ug ang resulta mosaka gyud ang gidaghanon napud sa mga kaso.

Kung buot hunahunaon, posibleng ang kasamtangang gidaghanon sa mga kaso dinhi sa Sugbo ubos pa gihapon sa ‘first wave.’

Mas maayong hangtud nga dili makontrol o mapahunong kining pagtakod-takod sa virus, dili una libkason ang gipatumang ECQs sa tulo ka dagkong siyudad ug kung mahimo, ipadayon kining targeted mass testing.

Sa uwahing gipatumang mass testing sa 10 porsiyento sa populasyon sa tulo ka siyudad, nakita nga daghan sab diay ang wala masayod nga sila nataptan sa COVID-19, nahibaw-an lang nila kini dihang nagpaubos sila sa rapid test apan mga asymptomatic, o kadtong mga walay sintomas nga gipakita.

Tungod niini, gihimo dayon ang contact-tracing sa tanan nilang mga nakauban. Kun wala pa ning mass testing, hayan daghan pa gyud ang mangatakdan sa virus aning mga asymptomatic.

Samot na gyud tingali kun gilibkas na ang ECQ aning tulo ka siyudad, posibleng nakabiyahe na kining mga asymptomatic balik sa ilang mga probinsya ug adto sila makapanakod.

Dili na unta paabuton kining gitawag nga second wave nga nasinati sa ubang mga nasud sama sa China, Singapore ug Japan nga mas daghan og nataptan itandi sa ilang firs wave. Dili kinahanglang magdalidali.