EDITORYAL - Tarunga ang sistema

Hangtud nga dili mokubos ang gidaghanon mga natakboyan ug mga nangamatay sa coronavirus (COVID19) nagpabiling bukas ang gobiyerno nga patas-an pa gyud kining gipatumang enhanced community quarantine didto sa Luzon.

Apan dinhi sa Central Visayas ilabi na sa  Probinsya sa Sugbo walay gihatag nga tagal si Gob. Gwendolyn Garcia kun kanus-a kini kutob. Apan sa Cebu City, gianunsyo nang daan ni Mayor Edgardo Labella nga kutob lang kini sa Abril 28. Ang Inter-agency Task Force on Emerging Infectious Diseases kagahapong adlawa miingon nga opsyon pa gihapon ang paglugway pa sa ECQ tungod kay hangtud kagahapong adlawa walay nakitang senyales nga nikubos na ang hulga base sa gidaghanon sa mga natakboyan ug nangamatay.

Ang task force nagtan-aw sa mga sukaranan sama sa gitawag og “epidemiological curve” nga ang gibasehan ang gidaghanon sa mga bag-ong nagpositibo ug sa mga nangamatay; gipaspason ug gihinayon sa pagtinakdanay; kapasidad sa health system kun kaya pa; epekto sa katilingban; ekonomiya ug seguridad.

Sa laktod nga pagkaestorya, ang pagwagtang o paglugway sa gidugayon sa ECQ sa Luzon ug bisan dinhi sa Central Visayas mag-agad gyud sa mao gihapong mga sukaranan.

Bugtong ang social distancing o ang pisikal nga pagpalayo sa tawo sa isi’g ka tawo kinahanglang seryusohon pagtuman.

Dili mahimong isalig sa tawo ang iyang panglawas sa kaestoryang silingan. Kinsa may nasayod kun sila carrier na diay sa maong virus? Apan kun sa higayon nga lugwayan ang ECQ, kinahanglan sab maplantsa na sa gobiyerno ilabi na sa mga lokal nga kagamhanan kansang sistema sa pagpanghatag sa mga hinabang para sa katawhan naputos og mga reklamo ug may mga pasangil diskriminasyon ug gisagolan og politika kay gipili-pili ra kinsay tabangan.

Karong panahona, bisan kadtong tubig-tubigan kay dunay napundo, nahubsan na sab og kwartang ikapalit sa ilang batakang panginahanglan. Ug ang gobiyerno ra gyuy makatabang kanila.

Angay hinumdoman sa mga gitahasan pagpangapud-apod sa hinabang nga kining krisis karon way gipili. Kabus ug adunahan apektado dili direkta sa COVID-19 kondili tungod sa kagutom.