Septiyembre 21 pa ang pagpanghatag sa senior financial assistance

Nasayop ko sa akong column nga nigula kagahapong adlawa Sept 13, 2019 kay ang pagpanghatag sa senior financial assistance karon mang Septiyembre 21, 2019, Sabado.

Sa laing bahin, kumusta man ang mga mag-uuma niining pag-implementar sa  Rice Tariffication Law (RA 11203), nius-os ba ang prisyo sa bugas? Matud pa, nius-os man, but not down enough, bisan pa sa mga pamahayag sa kadagkuan sa DA.  Sa akong kasinatian, ang Ganador tag-P50 gihapon ang kilo. Ang Invory P48 ang kilo.

Niay arang-arang nga klase, akong alternative, pilit-pilit, ang Doña Conchita Blue tag-P44 ang kilo. Ako lang ning sagulan og laing klase nga tag-P42 ang kilo aron dili kaayo mopilit iniglung-ag ug inig-kaon nato.

So, generally, sukwahi sa atong gipaabot, wala kaayo makapaus-os sa prisyo sa bugas ang Rice Ratification Law. Sukwahi usab  sa gipasibantog nga kono daku ang pagkunhod sa mga prisyo sa  bugas didto sa kaulohan.

Samtang makaingon kita nga nius-os ang mga prisyo sa bugas gumikan sa nagpadayon nga importasyon niini, apan naapektohan ang kapin sa 2.7 milyones nga mga mag-uuma sa bugas humay.

Ang maong gidaghanon atong i-multiply by five (5) ang average nga gidaghanon nga sakop sa usa ka Filipino family, muabot og 13.5 milyon ka tawo ang naapiktohan o nakulban sa kaldero.

Matud nila ni Cathy Estabillio, ang tigpamaba sa Bantay Bigas ug Danilo Ramos, national president sa Kilusang Magbubukid ng Pilipinas, ang prisyo sa palay mius-os ngadto sa tag-P6 ang kilo, kini gikan sa tag-P17 ang kilo sa wala pa ang RA 11203). Ug mao kini ang pamalit kanhi sa National Food Authority (NFA).

Gumikan niini, di na lang mamaligya ang mga mag-uuma. Ug wala na silay mahimo panahon sa post-harvest season. Ang ubang rice mills napugos na lang pagsira. Busa, dili kay ang mga mag-uuma ray naapiktohan kundili lakip na ang mga tiggaling tipasi. 

Dugang niini, wala pa kuno sila makakita, bisag anino na lang sa P10 bilyones nga na-released na unta sa niagi pang tuig, alang sa Rice Competitiveness Enhancement Fund (RCEF).

Kun tinuod ni, diin man paingon ang maong kwarta? Tuyo ra ba niini mao ang pagtabang sa mga mag-uuma nga naapektohan pag-ayo sa ‘unli’ nga rice importation.

Matud nila ni Estabillio ug Ramos, wala pa sila makakita sa either sa financial o technical nga tabang gikan sa RCEF.

Gikahadlokan nga ang election-related corruption scam niadtong tuig 2004, ug ang pagpahuwam (lending program) ubos sa Agricultural Competitiveness Enhancement Fund sa tuig 1990, masubli ug mao unyay mahitabo sa RCEF karon.

Dunay gisaad nga Sure Aid Assistance Program alang sa mga mag-uuma. Ug matud ni Ramos nagpasabot lamang kini nga ang RA 11203 nakaapiktar gyud sa mga mag-uuma, busa kinahanglan tabangan.

Gikuyawan ko nga kun magpadayon kining maong kahimtang, magkahulogan kini sa pagkapuo sa local rice industry sa atong nasud, ug kanunay na lang kitang magsalig sa bugas gikan sa ubang kanasuran.

Hinaut, however nga dili kini muabot kining maong kahimtang. Usa kita ka agricultural country, unya magsalig kita sa rice importation?

Sa ato nang nahisgutan dinhi, sa ubang malambuon nga nasud, ilang gihatagan og dakung priority ang food production, ang pag-ugmad sa kaumahan. Kay matud nila, magkinaunsa man ang panahon, dili magutman ang katawhan.

Dinhi sa ato, mora man og low priority ang agricultural production, ug tua hinuon kita mo-concentrate sa rice ug food importation.