Federalism, Philippine style

Mao kini ang sugyot ni kanhi senador Joey Lina sa iyang pag-atubang sa Committee hearing sa Senado, nga matud niya, dili kinahanglang mangopya kita sa ubang kanasuran nga misagop sa federalismo.

Matud ni Lina, ang mga major provisions nga gitinguha sa mga nag-advocate sa federalism, anaa na sa 1987 Constitution, ug ang ubang mga gitinguha nga kausaban, mahimo kini sa Kongreso nga dili na kinahanglang i-dismantle ang 1987 Constitution.

Buot ipasabot ni Lina nga aron pagkab-ot sa gikinahanglang mga reforms, dili kinahanglan gub-on ug usbon ang 1987 Constitution.

Ang gikinahanglan lang mao ang pag-fully implement sa Batakang Balaod karon ug sa pagdili sa mga political dynasties ug paghatag og tukmang gahum sa mga LGUs pinasikad sa Local Government Code. Sa ato pa, inay ang Constitution ang usbon, ang Local Government Code maoy himoan og kausaban.

Sama pananglitan sa 60-40 sharing sa revenue allotment, mahimo nga ato kining balihon, 60-40 pabor na sa LGUs, ug mahimo kini sa Kongreso pinaagi sa pag-amend sa Local Government Code.

Sa ato pa, alang kang Lina nga nahimo usab nga provincial governor, i-implement lang ang tanang provision sa Local Government Code, mahimo na nga mag-Federal ang atong nasud, Philippine style.

Sa pikas nga bahin, misulbong ang mga pangutana kon kinahanglan ba gayud nga amendahon ang present Constitution. Kinahanglan gyud, tubag sa uban. Apan, matud nila, ipaagi sa Constitutional Convention (ConCon) ug dili ipaagi sa Constitutional Assembly (ConAss), kay matud ni Peter Walace, sa iyang gisuwat: “ I’d much prefer that a constitutional convention (Con-con) be formed. Like most of us, I don’t trust a constitutional assembly (Con-ass) to be entirely independent of self-interest. “

Iya sad ning ideya, apan daghan usab ang naghunahuna niini, tungod kay nahadlok ang uban nga moresulta unya kini nga mopatigbabaw ang mga hidden agenda ug personal intereses sa ato karong mga magbabalaod.

Pananglitan, mosugot kaha sila nga wagtangon na ang mga political dynasties? Ug mosugot usab kaha sila nga i-ban na ang pagbali-bali og partido sama sa ilang gihimo matag tapus sa eleksiyon?

Sa America mao ra man og dili ug wa gyud ta makadungog nga ang mga Republicans mobalitok ngadto sa pagka-Democrat, o mga Democrats molayat ngadto sa pagka-Republican agad sa partido sa makadaog nga presidente. Sugot kaha ang atong mga politiko niini?

Pahinumdom ni Walace: “A Constitution is of the people, by the people, and for the people. It is not of politicians, by politicians, and for politicians.”