Gatas sa kabaw, dugang kita sa farmers
CEBU, Philippines - Bulahan ang mga mag-uuma sa probinsya sa Bohol tungod sa programa sa gobiyerno nga pagpalambo sa industriya sa pag-uma ingon man ang pagdugang sa ilang kita pinaagi sa gatas sa kabaw.
Dili angay sipyaton alang sa mga bakasyonista sa Bohol ang pagsuroy sa lungsod sa Ubay. Kinahanglang matilawan ang talagsaong gatas nga gikan sa ilang mga kabaw.
Ang maong gatas sa kabaw, bunga sa pipila ka dekadang pagtuon sa Department of Agriculture pinaagi sa Philippine Carabao Center nga nahimutang sa barangay Lomangog.
Matud ni PCC director Caro Salses, napulo pa lang ka tuig sila nga nag-harvest og gatas sa mga kabaw nga gigamitan og cross breed nga resulta gihapon sa ilang pagtuon ug pag-eksperimento nga kaniadto giisip nga imposibleng mahitabo.
Si Salses mibutyag sa Banat Tingusbawan nga ilang gi-cross breed ang native Philippine Water Buffalo ug Murrah Water Buffalo nga nabantog na nga kusog mogatas.
“Scientifically, gituhoan nga infertile pero na-prove nato nga pwede. After 20 years, nakita nato nga successful siya. Nag-expand na ‘ta ‘ron sa milk facility. Para sa expansion nga ma-commercialize na siya,†butyag pa ni Salses.
Ang Murrah Water Buffalo makita lang sa Punjab ug Haryana State sa nasud sa India ingon man sa probinsya sa Punjab sa Pakistan.
Dugang saysay ni Salses nga sa pagsugod sa PCC tuig 1993, ang ilang orihinal nga katuyoan mao ra gyud ang pagtukod og breeding center alang sa pagdugang sa suplay sa karne.
“Atong tuyo mao nga modako ang iyang meat. Karon nahimo na sad nga milk producer. Ang draft (pagbira sa mga gamit pang-uma sama sa daro) naa ra gihapon but di man kaayo gamit ang kabaw tungod sa mechanization. So gigamit nato siya sa milk para income generation and economic purpose,†pasabot sa center director.
Napulo ka tuig human gisugdan sa PCC ang paggatas sa native Philippine Water Buffalo -Murrah cross breed, aduna nay 200 ka mag-uuma ang nakabenepisyo o mikita tungod sa gatas niini.
Ang PCC maoy nagtudlo sa mga mag-uuma kun unsaon pag-harvest ang gatas sa kabaw nga karon nahimo na usab nilang tinubdan sa ilang kita.
Ang usa ka cross breed nga kabaw maka-produce og upat ngadto sa lima ka litrong gatas kada adlaw dugang pa ni Salses.
Ang matag litro sa gatas sa kabaw mahalin og P45, sa matag adlaw P100 ngadto sa P200 ang ilang kita diin mokabat sa P3,000 ngadto sa P5,000 sa tibuok buwan.
Sa pagkakaron, dunay tag-duha ngadto sa tag tulo ka kabaw ang gipanag-iya sa mga mag-uuma, nagpasabot kini nga mokita sila og dili momenus dugang P15 mil sa ilang binuwan nga abot dugang sa abot sa ilang mga umahan.
Sa pagkakaron, gilauman nga magsugod na nga mahimong pormal nga usa ka negosyo ang carabao milking industry sa Bohol.
“Gi-expect na nga magsugod na ang private operation, business operation na gyud na siya. I-federate nato ang farmers aron sila na ang mopadagan as business. Mao na atong tuyo,†matud ni Salses.
Ang PCC, isip usa ka training center nakatabang na sa 10,000 ngadto sa 20,000 ka pamilya matag tuig ingon man pag-edukar sa 5,000 ka mag-uuma sa Bohol.
Gawas sa paggatas, ang cross breed sa native ug Murrah water buffalo makatabang usab sa mag-uuma pinaagi sa mas taas nga presyo niini sa merkado.
“Sa una ang anak sa native (Philippine Water Buffalo) mohalin lang og P5,000 to P10,000. Then sa cross bred, mohalin na’g P15,000 to P20,000. Karon, ato napung gi-promote ang dairy. Nag-dairy ‘ta 10 years ago pa. For the last three years nag-start ang farmers og gatas on their own,†pasabot ni Salses.
Ang PCC nahimutang sa barangay Lomangog, tipik sa 3,600 ektaryang luna nga sakop sa Ubay Stock Farm.
Dunay tindahan kilid sa research center ug opisina diin mahimong makapalit ang gustong makatilaw sa ilang gatas ug uban pang produkto nga ginama sa gatas sa kabaw.
Ang PCC usab adunay biproducts sama sa organic fertilizers, culled animals.
Sa pagkakaron, ang Bohol ug Cebu ang gibaligyaan sa mga produkto ug kaalam gikan sa PCC apan dunay training nga gipahigayon alang niadtong gikan sa laing probinsya sa nasud. (BANAT NEWS)
- Latest
