Pagduda sa huwaw

Di mabasol ang katawhan nga hangtod karon nagduda pa sa mga pasidaan nga ang nagpadayong El Niño mahimong maoy labing bangis sa kasaysayan, nga mahimong mas lapad pa ang mamugna nga kadaot kay sa labing salbahis nga huwaw nga atong nahiagoman niadtong 1997-1998. Kay nag-usab-usab ang mga banabana sa gituohan natong mga eksperto.

Una nilang pahibawo mao nga huyang ra ang El Niño. Labihan kahuyang nga wa gani sila magkauyon kanus-a magsugod. May nipasidaan nga magsugod nang huwaw sa Hunyo sa niaging tuig. Apan may nangagpas sab nga mahimong di mahinayon. Uwahi na nilang giangkon nga way El Niño hangtod nga natapos ang 2014. Nagsugod ni niadto nang Marso karong tuiga.

***

Nagsige hinuon og hulagway ang mga eksperto sa El Niño nga "weak" ug "mild." Bisan nahutdan na og tubig ang pipila ka barangay sa Metro Cebu ug nangalaya nang mga umahan sa kalungsoran sa Sugbo nagsige gihapon sila og pasalig nga di grabe ang El Niño karong tuiga.

Nipasidaan ang pipila ka eksperto nga tungod sa huwaw mahimong di masinati ang naandan nga tinguwan sa buwan sa Hunyo. Dihang nag-uwan-uwan sa Hunyo, nipasidaan na sab sila nga mawa nang uwan sugod sa Hulyo. Dihang nagpadayon ang uwan tungod sa sunudsunod nga bagyo ug habagat, nipasidaan na sab sila nga ang labing bangis nga epekto sa El Niño mabatyagan sugod sa Septiyembre.

***

Nahuman nang Septiyembre apan wa pa gyud mabatyagi ang gipasidaan nga mas init nga kahimtang sa panahon. Wa hinuon ning kapugong sa mga eksperto, apil nang kadagkoan sa Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA), nga mas grabe ang nagpadayong El Niño.

Tungod sa padayong uwan-uwan hinungaw sa bagyong Jenny ug sa nibanos dayon nga bagyong Kabayan, giusab na sab nila ang banabana sa pagsugod sa labing bangis nga epekto sa huwaw: Karon na sang Disyembre karong tuiga, ug busa dako ang kahigayonan nga uga, uhaw ug alimuot ang umaabot nga Pasko.

***

Managlahi sab ang banabana sa mga eksperto kanus-a kutob ang El Niño. May niingon nga kutob sa Marso sa sunod tuig. May nangagpas sab nga mahimong maabtan sa gikahinaman nga piniliayng presidensiyal sa Mayo. Wa katabang sa mga eksperto ang pagkumpisal nga linghod pa kaayong teknolohiya ug di pa gyud sila makahimo og mas tukma nga banabana.

Bangis man o huyang ang nagpadayong El Niño, makapawagtang o malupig man sa uwan, way mawa nato kon magdaginot sa atong konsumo sa tubig ug mangandam sa kahigayonan nga mapawong gyu’ng mga gripo sa atong kabalayan, nga hingpit gyu’ng malawos ang mga tanom sa mga mag-uuma ug nga mosamot pagtidlom ang kuha sa mga mangingisda. Kun kinaiyahan nay kaatbang, way lalis sa dinaliang panginahanglan sa pagpangandam.

[email protected]