Ang Pederalismo

Ang gobiyerno ni Presidente Rodrigo Duterte namugos gayud nga ang nasud mosagop sa Pederalismo. Unsa man diay ang Pederalismo? Ang terminong Pederalismo gikan kini sa pinulongang Latin nga Foedus nga ang kahulogan pormal nga kasabotan.

Ang legal dictionary miingon nga ang Pederalismo usa ka prinsipyo sa gobiyerno nga naghatag og kahulogan sa relasyon tali sa nasudnon ug lokal nga kagamhanan. Ubos niining maong prinsipyo, ang gahum ug awtoridad sa gobiyerno gibahin tali sa nasudnon ug lokal nga kagamhanan, sama nga ang matag usa gihatagan og gahum ug awtoridad nga sila lang ang makahimo niini samtang ang uban nilang gahum puyde nilang masaw-an.

Base sa mga pagpanukiduki sa usa ka tang-an nga magsusulat nga si Crystal Lombardo, ingon siya nga ang Pederalismo makahatag og maayong pagsabot. Ang nasudnong kagamhanan wala’y tinuod nga paagi sa pagsabot kon unsa nga kausaban ang angay’ng himuon sa usa ka dapit sa nasud. Mao nga ang Pederalismo usa ka dakong bentaha kay ang mga lokal nga kagamhanan mas nasayod man sa mga angay nga usbon, o dili, sa ilang dapit.

Laing bentaha mao ang pagbuwag sa gahum. Ang dili pagtugot sa usa ka lawas sa gobiyerno sa pagkupot sa tanang gahum sa tibuok nasud makatabang sa pagbabag sa makadaot ug negatibong butang nga mahitabo sa mga dapit sa nasud. Sa Pederalismo mas bation sa katawhan nga sila nalambigit sa mga hukom nga gihimo sa gobiyerno diin mahimo silang mapasigarbohon niini.

Ang mga disbentaha sa Pederalismo. Una, panag-ilog sa gahum. Ang matag sector gustong mopatigbabaw sa ilang gahum nga makahimo sa gobiyerno nga dili epektibo. Ikaduha, makamugna og regionalismo inay kay patriotismo. Ikatulo, wala’y accountability kay gisaw-an man ang gahum ug magtulod-tulod na unya sa responsibilidad.

Ang katapusan mao nga makompromiso ang mga mahinungdanon nga isyu. Kay duha ang lawas sa gahum ang mahitabo ug mosangpot kini sa kompromiso. Hinaot nga nakatampo ko og gamay sa inyong paghukom, kon mag-federal ba kita, o dili.