EDITORYAL - Kontrobersiya sa bakuna

Gipanguyawan karon ang mga ginikanan niadtong mga bata nga gibakunahan og anti-dengue vaccine sa Department of Health (DOH) kay giingon nga sila mabutang na hinoon sa peligro, mao nga gipahunong una ang paghatag niini. Sumala pa sa balita, mismo ang Sanofi Pasteur, ang bantogang pharmaceutical company sa France, niingon nga basin og ang maong bakuna makahatag og dili maayong epekto sa mga bata nga wa pa magka-dengue.

Makalibog. Dili ba ang bakuna sama niining “Dengvaxia” panagang man kini aron dili gyud matakboyan og sakit ang tawo? Kon peligro diay kini sa wa pa matakboyi, nganong gitugotan man nga ipabakuna? Bay’nte ka tuig nga gitun-an ug giperpekto sa Sanofi Pasteur kining bakunaha, siyaro og wala gyud mosulod sa ilang utok kining maong peligro?  Wa ba kaha’y kakompetensiya nga gustong dauton ang maong produkto?

Ang Sanofi Pasteur maoy nakadiskubre sa daghang matang sa makamatay nga mga kagaw ug virus, ingon man ang mga bakuna kontra niini sama sa polio, influenza, typhoid fever ug uban pa. Milyones ang nasalbar nga kinabuhi sa kalibutan tungod nila. Tuig 2016 dihang unang nigawas sa merkado ang maong bakuna ug daghang kanasuran sa South America ug Africa nga diin taas kaayo ang mga kaso sa dengue, sama sa Pilipinas, ang namalit alang sa ilang kabataan.

Bilyones ka pesos ang gigasto sa gobiyerno sa maong mga bakuna sa tinguha nga mahunong na kining nagsaka nga kaso sa dengue dinhi. Kining pahimangno sa Sanofi, kon tinuod kini, masabot nga pangagpas lang. Wa man sila nag-ingon nga delikado gyud kini sa tanang nabakunahan, kon dili, kadto ra nga wala pa na-dengue nga nahatagan sa bakuna. Maayo tingali nga tan-awon kon nidaghan ba ang kaso sa nagka-dengue sukad gigamit ang bakuna.

Ang labing maayong sundon sa mga ginikanan mao ang  tambag sa Sanofi ug DOH nga monitoron ang mga bata. Ug dili ang pagpaminaw sa mga politiko nga gusto dayong magpasikat pinaagi kuno sa “inquiry in aid of legislation.”