EDITORYAL - Pagpadayon sa Pooled Editorial

Sa kasamtangan, ang hulga sa fake news naghimo sa maong pagtuo nga pahoy. Alang sa hawanan sa mga ideya nga magmapuslanon, ang konsumidor kinahanglan nga makahibalo kinsa ang nihatag sa kasayoran, giunsa kini sa pagkuha, ug kon kini nga kasayoran naa ba sa maayong kalidad. Ang fake news wala matukma sa tanang tulo ka punto. Atong klaruhon: Dili tanang sayop nga artikulo sa mainstream, o sa social media, fake news. Sa pagdalidali pagsaysay sa istorya, ang magsusuwat makahimo usahay og kasaypanan. Kini nga kasaypanan wala magpasabot nga malisyuso, apan ang fake news gituyo g’yud paghimo aron pagtuis sa kasayoran.

Kini nga paghubad gikan sa Facebook, giluwatan niadtong Abril 27 isip tamdanan kon giunsa sa  social networking site sa pagsuway pagsanta nga mokaylap ang sayop nga mga taho. Ang iyang mga opisyal nikonpirmar nga liboan ka artikulo nanggawas ug gipatuo nga balita, bisan og dunay “intentional misstatements of fact.” Kini nikaylap sa networks sa mini nga Facebook accounts. Ang fake news makadaot kay makapapas kini sa atong pagsalig sa kaubang lungsoranon ug publikong institusyon.

Alang sa mga plata-porma, sama sa mga higante sa teknolohiya nga Google ug Facebook, ang hagit mao nga ang tawo magmatngon g’yud ug mousisa sa mga kasayuran alang sa pagpahinay sa pagkuyanap sa fake news. Alang sa mga magtutudlo ug academic institutions, ang hagit mao ang pagsilsil sa fact-checking ug pagpahait sa abilidad sa matag tinun-an aron pagkab-ot og maayong paghukom. Kabahin sa hagit, usa ka karaang panghunahuna: Inspire reading. Ang graphic designer nga si Brian LaRossa nagkanayon, “Fake news is only a threat to our democracy if we believe it, and it’s only believable if our reading is shallow. Shallow reading leads to shallow thinking.”

Alang sa mga mamahayag ug media organizations, ang hulga sa fake news nagkinahanglan og matinud-anong pagpamalandong sa atong gibuhat ug tuyo. Upat sa pito ka training events sa 25th Cebu Press Freedom Week, nga gibuksan kagahapon, mosusi nga ang solusyon ug mga gamit, ug ang atong komunidad sa bumabasa, advertisers, ug mga tinubdan magamit batok sa pagtuis sa kasayoran. Ang fake news usa ka matuod nga hulga sa kagawasan sa pamahayag ug sa prensa, human napugos ang mga politikanhong liderato sa pag-umol sa mangtas nga balaudnon sa pagpanimalos.

Sa Germany, isip ehemplo, ang social media companies pahamtangan og multa nga dili momenos $59 million (dul-an sa P3 billion) kon dili nila kuhaon ang mga istorya nga giisip sa estado nga adunay “illegal content.” Dinhi sa nasud, si Sen. Joel Villanueva niadtong Hulyo nisugyot sa pagmulta og P100,000 ngadto sa P5 million, o usa ngadto sa lima ka tuig nga pagkabilanggo, kang bisan kinsa nga makonbikto sa “the malicious creation and distribution of false news.” Kon dili mamaayo sa pagpasabot kon unsa ang fake news diha sa Senate Bill 1492, kini mahimong magamit pagsilot sa mga mamahayag nga nakahimo og dili tinuyo nga sayop ug pag-censor sa mga sambingay nga kabahin sa pinulongang politikal.