Kabalaka sa Party-list system

Ang Republic Act 7941 kon Party-List System Act napasar sa Kongreso  kaniadto’ng Pebrero 28,1995, ug naaprobahan pagkasunod buwan. Tumong   niini kini’ng mosunod: 

“To have a proportional representation in Congress of the marginalized and under-represented sectors, and to address the specific needs and concerns of its constituencies.”

Nindot kaayo ang katuyoan niini. Apan, tungod kay wa’a kaayo kini mapasabot pag-ayo sa Comelec, kinabag-an nato nga mga botante, wala magpakabana niini, lakip na kita’ng mga senior citizens, nga gihatagan unta og luna didto sa Kongreso. 

Pananglitan kaniadto’ng election sa 2007, sa 422,884 nga party-list votes dinhi sa probinsya sa Sugbo, 5,470 ra ang mibotar sa Senior Citizens ug sa 170,996 party-list votes dinhi sa dakbayan sa Sugbo, 2,170 ra ang senior citizens votes.

Adunay kapin sa 60 mil ka senior citizens dinhi sa atong dakbayan.

Diha unta kadto’y duha ka senior citizens nga kongresista, apan, pulos taga National Capital Region, ug kita’ng mga senior citizens sa Kabisay-an ug Mindanao, wala makatilaw sa mga kaayohan nga gihatag unta sa party-list system act.

Karon, duha ka party-list nga magbabalaud nga sila si Neri Colmenares ug Carlos Zarate sa Bayan Muna mipadayag sa ilang kabalaka nga tingali’g ma-hijack ang maong balaud sa party-list system gumikan sa pag-relax, pagpaluag sa mga lagda niini pinasikad sa decision nga giluwatan sa Korte Suprema.

Una, dili na kuno kinahanglan nga mo-submit ngadto sa Comelec sa mga ngalan sa mga nominees (kon mga kandidato sa party-list organization).

Ikaduha, dili na kuno kinahanglan nga marginalized ug under-represented ang partido sa party-list.

Ug ikatulo, ang mga nominees dili kinahanglan nga magagikan sa marginalized ug under-represented sector. Sa ato pa, dili kinahanglan nga ikaw, pobre o mag-uuma kun buot ka’ng mo-representar sa farmers’ sector.

Mitiyabaw sila si Colmenares ug Zarate niini. “The ruling was a setback for the majority of the poor people in the country. This will also serve as a backdoor for traditional politicians and their lackeys to get back into power.”

Ilang gi-example si kanhi kongresista Mikey Arroyo nga anak og presidente apan nominee sa mga security guards ug tricycle drivers. Ang uban mga retired politicians ug mga government officials nga nabalik sa Kongreso pinaagi sa party-list system.

May basehanan ang kabalaka nila ni Colmenares ug Zarate. Kita’ng mga senior citizens dinhi sa Central Visayas, makapadala kaha kita’g atong kaugalingon nga Tinugyanan didto sa Kongreso?